سلام بر همراهان همیشگی هنر زندگی
در هفته گذشته در مورد برخی از ویژگی های اخلاقی و رفتاری پسران نوجوان مروری داشتیم، در این هفته به موارد دیگری اشاره خواهیم داشت. توجه به هریک از این موارد باعث خواهد شد تا در این دوران بسیار حساس از زندگی فرزندمان، رابطه ای دوستانه، متین و معقول با او داشته باشیم که علاوه بر شیرین تر شدن زندگی، خدای ناکرده پشیمانی بعدی در سنین بالاترش را برای ما والدین به دنبال نخواهد داشت که چرا در دوران نوجوانی فرزندمان، دقت لازم را در برخوردهایمان با او نداشتیم!
برخی دیگر از ویژگی های اخلاقی و رفتاری پسران نوجوان
اگر بگوییم که دوران نوجوانی، هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین دشوارتر از دوران کودکی قلمداد شده است، سخنی به گزافه نگفته ایم. همه می دانیم که در این دوران تولد مجددی برای نوجوانان چه دختر و چه پسر اتفاق می افتد که به آن بلوغ گفته می شود. تغییرات و تحولات بسیار زیادی در جسم و فکر و روح نوجوان و به تبع آن در خلقیات و رفتارش در دوران بلوغ به وقوع می پیوندد که آگاهی والدین از این تغییرات بسیار مهم است. شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌ها و وظایف والدین در مقابل نوجوان خود را وظیفه تربیتی و برقراری ارتباط صحیح با او دانست. وظیفه‌ای که اگر خوب و درست از عهده آن برآییم، نتیجه‌اش آینده‌ای درخشان و مطمئن برای فرزندمان است.
خیلی خوب است که به پسر نوجوان در خانواده توجه جدی نموده و او را کاملا حس کرده و به او اعتماد کنیم. گاهی اینگونه است که علت عصبانیتی که در یک پسر نوجوان دیده می شود، دلیلش این باشد که او احساس می کند ما (والدین) به او اعتماد نداریم. ما باید در حالی که به او اهمیت خانواده و اجتماع را یاد می دهیم، احساس اعتماد و دوست داشته شدن را هم در عمل نشانش دهیم. خیلی خوب است اگر او را تشویق کنیم که داوطلبانه در برنامه های خانوادگی و در یک سری از فعالیت های اجتماعی و جامعه شرکت کند.
همچنین لازم است در این دوران در مورد نحوه ی خرج کردن پول توجیبی و مدیریت مالی و مسئولیت پذیری با او صحبت کنیم. اینکه چگونه باید نسبت به دیگران، حقوق و اموال آنها احترام بگذارد. اما بهتر است برای اثربخشی بیشتر خیلی از آموزش ها و تربیت های مدنظرمان را به او در عمل نشان دهیم! اینکه او ببیند ما قبل از گفتن این موارد، خود عامل به آنها هستیم! نکته ی مهم دیگر در رفتار با نوجوان، ضرورت شنیدن حرف های اوست. بخصوص آنجا که می خواهیم ضابطه یا قانونی را در خانواده برایش تعیین کنیم بهتر است از پسر نوجوان خانواده هم نظرخواهی کنیم و حرف ها و نظرات او را بشنویم. این کار باعث می شود تا او نیز خود را در تعیین و ایجاد قانون جدید شریک دانسته و در اجرای آن همکاری لازم را داشته باشد. در روان شناسی نوجوان تاکید شده است که با نوجوان خود خیلی ساده و نه پیچیده، ارتباط برقرار کنید. پسران نوجوان برای درک آنچه لازم و یا مورد نیاز آنهاست، بیش از یادآوری، به دستورالعمل های کلامی ساده احتیاج دارند. اینکه خواسته هایمان را کوتاه و روان مطرح کنیم و از حاشیه رفتن پرهیز کنیم.
بسیاری از والدین در مورد تغییرات رفتاری نوجوانان خود که اغلب تغییر هم می کنند، اظهار نگرانی می کنند. باید بدانیم که بسیاری از نوسانات خلق و خویی و روحی آنها ناشی از تغییرات هورمونی و رشد بوده و بسیار زیاد تحت تاثیر رفتار دوستان خود هستند. گاهی هم ممکن است کنترل کاملی بر احساسات یا واکنش هایشان نداشته باشند. در مورد تغییرات رفتاری شایع می توان به تغییر در مد لباس پوشیدن و یا مدل اصلاح موی سر آنها با روندها و شرایط جدید اشاره کرد. ما والدین ممکن است نتوانیم از آنها سر در بیاوریم و حتی ممکن است از برخی لباس هایی که نوجوان ما تصمیم به پوشیدن دارد، شوکه شویم. ضمن اینکه برخی از نوجوانان ممکن است ما را به ایجاد قوانینی در مورد لباس ها و یا نحوه ی آرایش موی سر خود وسوسه کنند، اما خوب است که این نکته را بخاطر بسپاریم که لازم است برای چیزهایی که بسیار مهم تر هستند خط قرمز تعیین کنیم مانند نوشیدن مشروبات الکلی، مصرف دود و مواد مخدر، انجام بازی های قمار و غیره، حتماً و باید خیلی محکم و قاطع بایستیم.
لازم است که درک کنیم که دوستان هم سن و سال او خیلی بیشتر از آنچه که ما فکر می کنیم بر روی پسر نوجوانمان تأثیر دارند. در اینجا نباید فکر کنیم که او ما را دوست ندارد یا به ما احترام نمی گذارد، پسر نوجوان فقط سعی می کند راه خود را در جهان پیدا کرده و هویت خود را بیابد! بهتر است این موضوع را درک کنیم و سعی کنیم که عصبانی نشویم. عصبانیت ما نسبت به او ممکن است باعث شود که او بیشتر از ما جدا شود و به نوبه خود این خطر را به دنبال دارد که باعث شود که ما نیز از او جدا شویم.
حواسمان باشد که پدران در ارتباط گیری و تعامل و گفتگو با پسران نوجوان خود مسئولیت بیشتری دارند و هرگز خشونت و پرخاشگری، جایی در این ارتباط ندارد چرا که فرزندمان را از گفتگو کردن با ما پشیمان می کند، آنگاه امکان اینکه او مشکلاتش را خارج از خانه و به روش‌های نادرست حل کند بسیار زیاد می شود. درست است که او مانند همسالان خود رفتار کرده و از آنها پیروی می کند، ولی هنوز هم به حمایت خانواده احتیاج دارد. این باور غلط را کنار بگذاریم که دخترها بیشتر از پسرها به محبت نیاز دارند. پسرها هم به اندازه دخترها به محبت و حمایت عاطفی به ویژه از طرف خانواده احتیاج دارند وظیفه ما پدران و مادران است که به فکر جذب و حمایت از فرزند نوجوان خود بوده و رعایت تعادل و عشق‌ورزی به همه فرزندان چه پسر چه دختر را مد نظر داشته باشیم.
نکته آخر اینکه خاطرمان باشد در مواقعی که احساس می کنیم نمی دانیم باید چه کاری انجام دهیم، قبل از اینکه برخورد نامناسبی با نوجوان خود انجام دهیم، ضرورت دارد تا برای راهنمایی گرفتن، به مشاورین آگاه و زبده در مدرسه و یا کلینیک های روان شناسی مراجعه کرده و بهره ببریم. کماکان ضرورت دارد تا والدینی که فرزندی در آستانه سن بلوغ دارند در این رابطه مطالعه کرده و هرچه بیشتر در مورد این دوران حساس آگاهی کسب نمایند. موفق باشید.
اقتباس، تهیه و تنظیم:فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مشاور امور خانواده