اعتیاد به مواد مخدر به عنوان آسیبی اجتماعی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر کیفیت زندگی فرد، خانواده و حتی جامعه اثرگذار است اما در عین حال دلیل گرایش به اعتیاد و زمان معتاد شدن به ویژگی‌های فردی بستگی دارد که بعضی از عوامل خطر زیستی، اجتماعی و محیطی احتمال مصرف الکل، سیگار و سایر مواد را برای بعضی افراد زیاد می‌کند.

به گزارش ایسنا، فردی که مصرف مواد را شروع می‌کند، هرگز فکر نمی‌کند احتمال دارد معتاد شود. اعتیاد، یک بیماری است که بدون در نظر گرفتن عواقب آن، با رفتار وسواس‌گونه برای جستجوی مواد همراه است. تحقیقات مؤسسه ملی سوء مصرف مواد (NIDA) نشان می‌دهد که تقریباً مصرف تمامی مواد اعتیادآور تأثیر عمیقی بر روی مغز دارند. استفاده طولانی مدت بسیاری از مواد شامل هروئین، آمفتامین‌ها (مثل شیشه) و حشیش می‌تواند تغییر اساسی و بلندمدت در عملکرد مغز ایجاد کند و نهایتا به اعتیاد منجر شود.

دلیل گرایش به اعتیاد و زمان معتاد شدن
دلیل گرایش به اعتیاد و زمان معتاد شدن به ویژگی‌های فردی بستگی دارد. بعضی از عوامل خطر زیستی، اجتماعی و محیطی احتمال مصرف الکل، سیگار و سایر مواد را برای بعضی افراد زیاد می‌کنند؛ این عوامل شامل مواردی است که در ادامه به آن اشاره می‌شود:
فرزندان افراد الکلی که بر اساس مطالعات متعددی ممکن است ژن آن را به ارث برده باشند و این ژن آنها را برای ابتلا به اعتیاد مستعد ساخته است.
فرزندان مبتلا به مشکلات رفتاری، مثل بی‌نظمی‌ها و درگیری‌های اجتماعی
فرزندان دچار اختلالات یادگیری یا سایر مشکلات یادگیری
فرزندانی که فرصت دسترسی به منابع مناسب در زمان بروز مشکل را ندارند.
هر قدر عوامل خطر کودکان بیشتر باشد، احتمال آسیب‌پذیری آنها بیشتر است.

نشانه‌های مصرف موادمخدر در فرزندتان کدام است؟
از آنجا که ظهور نوسانات خلقی و رفتارهای غیر قابل پیش‌بینی در نوجوانان شایع است، بنابراین گاهی اوقات تمایز این نشانه‌ها و رفتارها از علائم مصرف مواد مشکل است، ولی اگر فرزندتان یک یا چند علامت ذیل را نشان دهد (که در دختر یا پسر یکسان است) احتمال مصرف مواد خیلی زیاد است:
ـ کناره‌گیر، افسرده، خسته و نسبت به نظافت شخصی بی‌توجه می‌شود.
ـ ارتباط او با اعضای خانواده بد می‌شود.
ـ با گروه جدیدی از دوستان رفت و آمد می‌کند.
ـ نمرات تحصیلی پایین آمده و حضورش در مدرسه نامنظم می‌شود.
ـ علاقه‌اش به سرگرمی‌ها، ورزش و سایر فعالیت‌های مطلوبش کم می‌شود یا از بین می‌رود.
ـ الگوی خواب و خوراکش تغییر می‌کند؛ شب‌ها نمی‌خوابد و در طی روز می‌خوابد.
ـ به سختی تمرکز می‌کند.
ـ چشمانش قرمز می‌شود و بدون سرماخوردگی آب ریزش‌ بینی پیدا می‌کند.
ـ گاهی اوقات پول در منزل گم می‌شود.
ـ وجود کاغذ رول شده، شیشه‌های کوچک دارو، قطره چشمی، فندک، کبریت، کاغذ آلومینیومی سوخته، لوله خودکار خالی، لامپ کوچک یخچال یا اتومبیل در منزل می‌تواند نشانه‌هایی از مصرف مواد توسط فرزندتان باشد. 
هر یک از این شاخص‌ها هشدارهایی را به والدین می‌دهند و آنها باید قدم‌هایی را برای کمک به فرزندشان بردارند. اگر در مورد مصرف مواد فرزندتان تردید دارید در این خصوص به طور شفاف و بدون هیچ بهانه‌ای صحبت کنید. سعی کنید زمانی را انتخاب کنید که احساس آرامش دارید.
شاید لازم باشد تا روز بعد منتظر بمانید و در موقعیت مناسب با او صحبت کنید. از او بپرسید که در مدرسه و خارج از آن چه می‌گذرد و درباره عوارض و عواقب مصرف الکل و مواد اعتیادآور با وی صحبت کنید. اگر با بی‌میلی او برای صحبت کردن مواجه شدید، با مشاور مدرسه، پزشک خانواده یا مرکز درمان اعتیاد در محله خود مشورت کنید. همچنین سعی کنید آنچه را که ممکن است در زندگی عاطفی یا اجتماعی فرزندتان او را به سوی مصرف مواد سوق دهد، شناسایی کنید.
بحث و گفتگوی آشکار درباره مشکل، اولین گام مهم است. این نشان می‌دهد که سلامت فرزندتان چقدر برای شما مهم است و هنوز او را دوست دارید. اما باید عشق خود را با اتکا به قوانینی که در خانواده توافق کرده‌اید نشان دهید. طوری عمل کنید که با انجام کارهایی مثل تماس با خانه، گذراندن عصر و شب در خانه و بهبود نمرات درسی، مجددا اعتماد به خانواده را بدست آورد.
حتی در صورت مواجهه با شواهد، بیشتر اوقات برای والدین اذعان این مطلب که فرزندشان مشکل الکل یا مواد اعتیاد آور دارد، بسیار سخت است. عصبانیت، خشم، احساس گناه و احساس شکست، همگی واکنش‌های متداول هستند ولی مهم این است که از سرزنش خود جلوگیری کنید. احتمال مصرف مواد اعتیادآور در تمامی خانواده‌ها با زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مختلف، هم در خانه‌های شاد و هم غمگین وجود دارد. مطلب مهم این است که هر قدر سریع‌تر عمل کنید فرزندتان زودتر به سمت حال خوب حرکت می‌کند. 
به خاطر داشته باشید که مهم‌ترین مسئله سلامت و امنیت فرزند شما و نیز سلامت دیگران است.
نهراسید: هراس غیر منطقی و بیش از حد، فرزندتان را از صحبت درباره آنچه اتفاق افتاده باز می‌دارد. با فرزندتان به آرامی صحبت کنید تا به آنچه اتفاق افتاده پی ببرید.
حقیقت را دریابید: با فرزندتان صحبت کنید و دریابید که چه ماده‌ای و چند وقت یک بار مصرف می‌کند. توجه داشته باشید که ممکن است فرزندتان قبلا ماده‌ای را تجربه کرده و سپس مصرف آن را متوقف کرده باشد.
توجه خود را نشان دهید: علاقه و عشق خود را به فرزندتان نشان دهید و در عین حال به طور واضح بگویید که دوست ندارید او ماده غیرقانونی مصرف کند.
زمان مناسبی را برای گفت‌وگو انتخاب کنید: اگر زمانی که فرزندتان ماده‌ای را مصرف کرده یا تحت تأثیر آن است یا در حالی که عصبانی هستید، راجع به مصرف مواد صحبت کنید به احتمال زیاد این گفت‌وگو به مشاجره تبدیل خواهد شد. صبر کنید و صحبت را به زمانی موکول کنید که فرزندتان تحت تأثیر مواد نباشد و شما هم آرامش بیشتری داشته باشید
مشکلات را بشناسید: اگر فرزندتان مواد را به طور دائم و برای ارضای نیازها و حل مشکلات مصرف می‌کند نشانه آن است که نیاز به کمک و حمایت دارد. در صورت نیاز از درخواست کمک از افراد متخصص نهراسید.
خود را سرزنش نکنید: اگر فرزندتان مواد مصرف می‌کند، این به آن معنی نیست که شما والد خوبی نیستید یا غفلت کرده‌اید. بعضی از جوانان فارغ از میزان مراقبت و حمایت والدینشان، در اوقاتی از زندگی با مشکلاتی مواجه می‌شوند و احتمال دارد به مواد اعتیادآور روی آورند. ولی به خاطر داشته باشید هرچه والدین سعی کنند عوامل محافظ را تقویت کنند، احتمال بروز این واقعه کمتر خواهد شد.

بهترین راه درمان
در صورت مواجه شدن با مشکل اعتیاد در فرزندتان، می‌توانید به نزدیک‌ترین مرکز درمان اعتیاد در محل زندگی خود که دارای مجوز رسمی است، مراجعه و با درمانگر یا روانشناس آن مشورت کنید. افراد متخصص به شما کمک می‌کنند تا شیوه درمانی مناسبی را انتخاب کنید. همچنین آنها با ارائه اطلاعات، شما را برای رفتار مناسب با فرزندتان راهنمایی می‌کنند.
اعتیاد یک بیماری قابل درمان است. موفقیت هر روش درمانی به عوامل مختلفی نظیر ویژگی‌ها و خُلق و خوی فردی، تمایل برای تغییر و مقدار و تعداد دفعات مصرف مواد بستگی دارد. اعتیاد به مواد به عنوان یک بیماری مزمن و عودکننده شناخته شده است. پس تعجب‌آور نیست اگر پدر و مادر در صورت مواجهه با مصرف مواد توسط فرزندشان برای مداخلات مختلف اقدام کنند. آنها نباید از نتایج ناموفق اولین اقدام درمانی ناامید شوند. حتی اگر اقدامات اولیه موفق نباشد هر قدم برداشته شده فرد را به سلامت نزدیک‌تر می‌کند.