ایرنا ـ نظر به ضرورت تأمین نظر دکتر رئیسی، رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مبنی بر تنویر افکار عمومی و ایجاد فضای گفتمان مبسوط برای افزایش آرامش متقاضیان ورود به آموزش‌عالی و خانواده های آنها و موکداً کاهش مخاطرات و آسیب های ناشی از جریان‌سازی بازیگران اقتصاد کنکور؛ در این گزارش به مجموعه پرسش‌های متداول درباره مصوبه «سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی» پرداخته شده است.
بدیهی است روند اجرایی سازی این مصوبه توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت آموزش و پرورش در حال انجام است و اطلاعات تکمیلی از طریق این دو وزارتخانه در اختیار مخاطبین قرار خواهدگرفت.
با توجه به در خطر افتادن منافع برخی از سودجویان و ابهام سازی درباره این مصوبه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از داوطلبان درخواست کرده است که اطلاعات موثق اجرای این مصوبه را تنها از طریق اطلاعیه‌های سازمان سنجش‌آموزش کشور و نیز ابلاغیه های رسمی وزارت آموزش و پرورش دریافت‌کرده و توجهی به شایعات نداشته باشند.
متن مصوبه «سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش‌عالی» و «ماده واحده اصلاح و تکمیل این مصوبه» در اختیار داوطلبان است.
سؤال ۱- مهمترین تغییرات در کنکور سال آینده (و بعد از آن) چیست؟
سابقه تحصیلی داوطلبین (امتحانات نهائی) دارای تاثیر قطعی ۴۰ درصدی شده است. لازم به توضیح است که منظور از سابقه تحصیلی همان امتحانات نهائی سراسری، امن و تشریحی است که با استفاده از امکانات جدید فناوری بصورت عادلانه تصحیح خواهد شد.
البته در محورهای بعدی در این باره توضیح بیشتر خواهد آمد. بنابراین معدل آزمون نهایی سال آخر متوسطه (دوازدهم) در سال آینده ۴۰ درصد، و برای سالهای بعد به ترتیبی که در ادامه خواهد آمد، تأثیر قطعی (و نه صرفا تاثیر مثبت) در محاسبه نمره کل داوطلب دارد.
آزمون کنکور سراسری (در قانون مجلس محترم به نام آزمون اختصاصی) (با تأثیر ۶۰ درصدی در نمره کل) دو بار برگزار خواهد شد و داوطلب می تواند به اختیار خود، در یک و یا هر دو آزمون شرکت کند.
کارنامه صادره برای نمره کل داوطلب تا دو سال معتبر و برای انتخاب رشته و پذیرش در دانشگاه قابل استفاده خواهد بود.
دروس عمومی در آزمون کنکور سراسری مورد امتحان به صورت تستی نخواهند بود و به جای آن نمرات دروس عمومی بصورت سوالات تشریحی در معدل امتحانات نهائی وزن مشخصی خواهد داشت. در آزمون کنکور سراسری صرفا دروس اختصاصی در هر گروه آزمایشی مورد امتحان خواهد بود.
ضرائب دروس در هر گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروه های آزمایشی حذف شده اند.
امکان پذیرش در آن دسته از رشته محل‌ها که پر متقاضی نیستند، در برخی از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به صورت مستقیم، صرفا با بررسی سابقه تحصیلی (معدل امتحانات نهائی) و بدون نیاز به شرکت در آزمون کنکور سراسری فراهم می‌شود.
سؤال ۲- منظور از سابقه تحصیلی چیست؟ نمره کل سابقه تحصیلی چگونه محاسبه می شود؟
سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) هر داوطلب معدل نمرات دروس عمومی و دروس تخصصی در هر رشته تحصیلی دوره دوم متوسطه (در نظام آموزشی جدید یا ۶-۳-۳) و یا دیپلم و پیش‌دانشگاهی (در نظام آموزشی قبلی) است.
این امتحانات باید مطابق اصول سنجش و اندازه‌گیری، به طور استاندارد، کیفی، تشریحی و امن مطابق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش توسط بخش سنجش وزارت آموزش و پرورش به صورت سراسری و نهایی در سنوات مختلف برگزار شوند.
از این رو سهم نمره سابقه تحصیلی در آزمون سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ تنها بر اساس معدل نمرات پایه دوازدهم، در سال ۱۴۰۴ نمرات پایه های یازدهم و دوازدهم و از سال ۱۴۰۵ به بعد بر اساس نمرات پایه های سه سال آخر (دهم، یازدهم و دوازدهم) خواهد بود. در خصوص داوطلبین فارغ‌التحصیل نظام قدیم آموزشی از سال ۱۴۰۲ سابقه تحصیلی شامل نمرات تراز شده دیپلم و پیش دانشگاهی ایجاد و ملاک عمل خواهد بود
سؤال ۳- منظور از آزمون اختصاصی در این مصوبه چیست؟ نمره کل آزمون اختصاصی چگونه محاسبه خواهد شد؟
منظور از آزمون اختصاصی، همان کنکور سراسری است که از میان دروس تخصصی رشته‌های تحصیلی در سه سال آخر دوره دوم متوسطه در هر یک از گروه های آزمایشی توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می شود.
این آزمون که صرفا بر اساس مفاد کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش طراحی می شود، هر سال دو بار برگزار و نتیجه آن تا دو سال برای انتخاب رشته داوطلبین معتبر است و نمره آن در سال ۱۴۰۲ شصت درصد، در سال ۱۴۰۳ پنجاه درصد و از سال ۱۴۰۴ به بعد چهل‌درصد در نمره کل داوطلب (که ملاک رتبه بندی و پذیرش دانشجو است) سهم خواهد داشت.
سؤال ۴- نحوه تأثیر معدل امتحانات نهائی دوره متوسطه (سابقه تحصیلی) در فرآیند سنجش برای پذیرش و ورود به دانشگاه چگونه است؟ نسبت میان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری (کنکور) برای ورود به دانشگاه ها در هر سال چیست؟
نمره کل سابقه تحصیلی (معدل امتحانات نهائی) برای هر داوطلب (با تأثیر ۴۰ و ۵۰ درصدی به ترتیب در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ و ۶۰ درصدی برای سال ۱۴۰۴ و بعد از آن) میانگین وزنی نمرات تراز شده دروس عمومی و تخصصی است.
سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌های پرمتقاضی به صورت زیر محاسبه می شود:
در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (برای ورود به سال تحصیلی‌آموزش عالی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳) نمره کل سابقه تحصیلی تنها بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان چهل (۴۰) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ (برای ورود به سال تحصیلی آموزش عالی ۱۴۰۳- ۱۴۰۴) نمره کل سابقه تحصیلی فقط بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان پنجاه (۵۰) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال ۱۴۰۴ (برای ورود به سال تحصیلی آموزش عالی ۱۴۰۴- ۱۴۰۵) نمره کل سابقه تحصیلی فقط بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه های یازدهم و دوازدهم دانش آموزان محاسبه شده و به میزان شصت (۶۰) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال ۱۴۰۵ (برای ورود به سال تحصیلی ۱۴۰۶- ۱۴۰۵) و بعد از آن، نمره کل سابقه تحصیلی بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم دانش آموزان محاسبه شده و به میزان شصت (۶۰) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
برای داوطلبین فارغ التحصیل نظام قدیم از سال آینده (۱۴۰۲) نمره کل سابقه تحصیلی بر اساس نمرات تراز شده دروس عمومی و تخصصی دیپلم و پیش دانشگاهی محاسبه می شود و به نسبت گفته شده در هر سال تأثیر قطعی خواهد داشت.
برای داوطلبین فارغ التحصیل سال ۱۴۰۱ و قبل از آن (که معدل دوره متوسطه کم تأثیر بوده و بنابراین مورد توجه نبوده است)، وزارت آموزش و پرورش ضمن ترازیابی نمرات و محاسبه نمره کل سابقه تحصیلی و ایجاد سابقه تحصیلی برای همه فارغ التحصیلان، امکان ترمیم سابقه تحصیلی را (یک بار یا به دفعات مشخص) بر اساس دستورالعملی که اعلام خواهد کرد، فراهم خواهد کرد.
عناوین و ضرایب دروس آزمون کنکور سراسری (که توسط دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش پیشنهاد می شود) و سابقه تحصیلی (که توسط وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد می شود) در هر یک از گروه های آزمایشی، توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و تا قبل از شروع سال تحصیلی مربوطه (پایان شهریور) اطلاع رسانی می شود. این ضرائب هر سه سال قابل بازنگری خواهد بود.
ضرائب دروس آزمون اختصاصی در هر گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروه ها برای پذیرش آموزش عالی از سال تحصیلی ۱۴۰۲ و بعد از آن در همه گروه های آزمایشی حذف می شود.
سؤال ۵- رشته محل های پرمتقاضی کدامند؟
رشته محل هایی پر متقاضی هستند که بر اساس ضوابط شورای سنجش و پذیرش، تقاضا برای ورود به آنها به قدری بیشتر از ظرفیت است که امکان پذیرش صرفا بر اساس سابقه تحصیلی در آنها وجود ندارد.
بر اساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، پذیرش در این رشته محل ها نیازمند برگزاری آزمون سراسری بوده و مشمول پذیرش بر مبنای صرفا سابقه تحصیلی نمی باشند.
سؤال ۶- آیا مانند گذشته برای تمامی رشته محل‌ها آزمون سراسری برگزار خواهد شد؟
خیر. پذیرش در رشته محل‌هایی که پرمتقاضی نمی‌باشند، صرفا بر اساس سوابق‌تحصیلی (امتحانات نهائی) و مطابق مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو انجام می شود.
دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش فهرست رشته محل هایی که پذیرش در آنها نیازمند شرکت در آزمون سراسری نیست به همراه فرآیند پذیرش در این رشته محل‌ها به موقع و به نحو مقتضی اطلاع رسانی خواهد کرد.
سؤال ۷- عناوین دروس اختصاصی و ضرائب مربوطه برای آزمون سال آینده چگونه تعیین و اطلاع‌رسانی می‌شود؟
عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری در هر یک از گروههای آزمایشی پیش از شروع سال تحصیلی جدید آموزش و پرورش توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو مطرح و تعیین خواهد شد و حداکثر تا پایان شهریورماه به اطلاع عموم داوطلبان خواهد رسید.
این عناوین و ضرائب تا سه سال معتبر بوده و هر سه سال یک بار قابل بازنگری خواهد بود. در صورت بازنگری (بعد از سه سال) نیز تغییرات مربوطه هر بار قبل از شروع اولین سال تحصیلی بعدی به اطلاع عموم خواهد رسید.
سؤال ۸- داوطلبینی که فارغ التحصیلان مقطع متوسطه در سالهای گذشته هستند، چگونه نسبت به ایجاد سوابق تحصیلی اقدام کنند؟
وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به ایجاد سابقه تحصیلی برای کلیه دانش‌آموزان اقدام کند به گونه‌ای که برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی از سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ (سال آینده) و به بعد، همه فارغ‌التحصیلان (از جمله فارغ التحصیلان سالهای گذشته) دارای سوابق تحصیلی باشند.
با توجه به اختلاف ویژگی‌های آماری نمرات سابقه تحصیلی در سالهای مختلف، سازمان سنجش آموزش کشور با همکاری وزارت آموزش و پرورش نسبت به همترازی آنها اقدام می‌کنند.
سؤال ۹- با توجه به اینکه در سنوات گذشته معدل متوسطه و سابقه تحصیلی در نتیجه آزمونهای سراسری بدون تأثیر یا کم تأثیر بوده است، معدل دیپلم و سالهای دهم و یازدهم بسیاری از فارغ التحصیلان قدیم پایین است و در صورت اعمال تأثیر قطعی موجب زیان این گروه از داوطلبین خواهد بود. آیا امکان ترمیم سابقه تحصیلی برای داوطلبین فارغ التحصیل سال ۱۴۰۱ و قبل از آن وجود دارد؟
بله. ضوابط اجرایی و سایر شرایط مربوط به این مصوبه از جمله مفاد ایجاد سابقه تحصیلی، امکان و نحوه ترمیم سابقه تحصیلی و تعداد دفعات تکرار آن و نحوه اعمال میزان تأثیر سوابق تحصیلی بر پایه‌های مختلف تحصیلی در نظام‌های مختلف آموزشی اعم از نظام آموزشی ۳-۳-۶، نظام آموزشی قبلی (دیپلم و پیش دانشگاهی)، شاخه فنی و حرفهای و کار دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان، پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش دانشجو در زمان مقرر در مصوبه (پیش از شروع سال تحصیلی جدید) اطلاع رسانی خواهد شد.
سؤال ۱۰- سرنوشت دروس عمومی و ضرائب این دروس در آزمون ۱۴۰۲ (و بعد از آن) چیست؟
دروس عمومی از این پس در سوابق تحصیلی دانش آموزان مورد توجه ویژه خواهند بود. عناوین و ضرائب آنها در هر یک از از گروههای آزمایشی به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و تصویب شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و اعلام خواهد شد.
به این ترتیب میزان تسلط داوطلبین بر محتوا و مفاهیم دروس عمومی بر اساس سابقه تحصیلی آنها مورد توجه مؤثر قرار خواهد گرفت و این دروس دیگر به صورت تستی و چند گزینه‌ای (که تأثیری بر سنجش میزان و عمق یادگیری نداشت) در آزمون سراسری مورد سنجش نخواهند بود.
سؤال ۱۱- آیا سهمیه های مناطق و سایر سهمیه های کنکور به قوت خود باقی است؟
در حال حاضر تغییری در سهمیه‌های موجود در پذیرش داوطلبین ورود به آموزش عالی رخ نداده است و این سهمیه‌ها حذف نخواهند شد.
در عین حال با توجه به بررسی های جامع و کارشناسی صورت گرفته و ماموریت ابلاغی شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوع ساماندهی سهمیه های ورود به دانشگاه در دستور کار ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور قرار دارد.
بر اساس ماده ۷ مصوبه سنجش و پذیرش شورای عالی انقلاب فرهنگی، ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور موظف است نسبت به بررسی و ساماندهی سیاست‌های حاکم بر سهمیه‌های پذیرش دانشجو در کلیه مقاطع تحصیلی ظرف مدت حداکثر شش ماه اقدام کرده و سیاست‌های پیشنهادی را به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.
سؤال ۱۲- در مورد آن دسته از رشته های دانشگاهی که پذیرش در آنها مستلزم آزمون عملی یا تشریحی بوده است، نسبت اعمال ضرائب سابقه تحصیلی و آزمون اختصاصی به چه صورت خواهد بود؟
نسبت ضرایب میان سابقه تحصیلی و آزمون کنکور سراسری برای همه رشته محل ها در تمامی گروههای آزمایشی مطابق زمانبندی اعلام شده (از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۵ و بعد از آن) خواهد بود.
در عین حال عناوین و ضرائب دروس مربوط به سابقه تحصیلی و نیز عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری و آزمون عملی یا تشریحی برای برخی از رشته‌های خاص (مانند تربیت بدنی و رشته های هنری) تا پایان شهریورماه توسط شورای سنجش و پذیرش تعیین و اعلام خواهد شد.
سؤال ۱۳- آیا فرآیند پذیرش در دانشگاه آزاد اسلامی نیز مشمول این مصوبه است؟
دانشگاه آزاد اسلامی همچون گذشته (به استثناء ۴ رشته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی) با هماهنگی شورای سنجش و پذیرش دانشجو نسبت به پذیرش دانشجو برای این دانشگاه اقدام می‌کند.
سؤال ۱۴- اعتبار معدل‌های دوره متوسطه چگونه تضمین و چگونه از عدم بروز تقلب و تبانی برای کسب معدل بالا پیشگیری می شود؟
وزارت آموزش و پرورش از گذشته تاکنون آزمون‌هایی را به صورت نهایی (سراسری) و با در نظر گرفتن استاندارد و امنیت کافی برگزار کرده است. به منظور اجرای این مصوبه، این وزارتخانه با همکاری و نظارت ویژه دستگاه‌های مسئول امنیتی و با بهره گیری از انواع فناوری‌های سخت افزاری و نرم افزاری، در بازه زمانی تعیین شده در مصوبه، نسبت به استانداردسازی و ایمن سازی کامل و مضاعف آزمون نهایی سال دوازدهم (با همکاری مراجع ذیربط) و پس از آن به ترتیب آزمون پایه های یازدهم و دهم اقدام می کند.
این استانداردسازی و ایمن سازی مضاعف آزمون های نهایی به ترتیبی است که طبق زمانبندی اعلام شده، تأثیر قطعی سابقه تحصیلی در هر پایه در زمان پذیرش داوطلب، بر اساس نمراتی خواهدبود که دانش آموز از آزمونهای استاندارد، ایمن و نهایی شده در هر پایه کسب کرده باشد.
سؤال ۱۵- منظور از دو نوبت کنکور در سال چیست و چه تأثیری بر کاهش استرس داوطلبین دارد؟ آیا منظور همان کنکور دو مرحله ای است؟
خیر. برگزاری دو نوبت آزمون اختصاصی به صورت سراسری در سال به هیچ عنوان به معنی دو مرحله‌ای شدن کنکور نیست، بلکه هر داوطلب مجاز است و این شانس را دارد که به جای یک بار شرکت در آزمون سراسری برای ورود به دانشگاه در یک سال، دو بار در سال در آزمون شرکت کند و نتیجه هر آزمون که بیشتر رضایت بخش باشد برای پذیرش در دانشگاه ملاک عمل قرار گیرد.
علاوه بر این با اعلام اعتبار نتایج هر آزمون به مدت دو سال، داوطلبین فرصت بیشتری برای تصمیم گیری و اتخاب رشته خواهند داشت. لذا از تنش و اضطرابی که به علت فشردگی زمان میان آزمون تا انتخاب رشته وجود داشته است پرهیز می شود.
این سیاست در مصوبه جدید برای کاهش بار روانی و اضطراب یک بار آزمون سراسری در سال اتخاذ شده و از این پس چنانچه داوطلب با استعدادی به هر دلیل (اعم از بیماری یا مشکلات شخصی) در نوبت اول آزمون نتیجه دلخواه به دست نیاورد قادر خواهد بود یک بار دیگر در آزمون اختصاصی شرکت کند.
سؤال ۱۶- نتیجه هر آزمون اختصاصی تا چه مدت معتبر است؟
نتیجه هر آزمون اختصاصی (سراسری) در هر گروه آزمایشی که هر سال دو بار توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می شود و کارنامه آن که توسط همان سازمان صادر شده و در اختیار داوطلب قرار خواهد گرفت تا دو سال معتبر است و می تواند مبنای انتخاب رشته و پذیرش داوطلب قرار گیرد.
سؤال ۱۷- آیا بعد از هر نوبت شرکت در آزمون اختصاصی و دریافت کارنامه، امکان پذیرش در دانشگاه برای اولین نیمسال تحصیلی بعد وجود دارد؟ (مثلا در صورت پذیرش در آزمون پاییز یا زمستان، امکان پذیرش در دانشگاه و شروع تحصیل در بهمن ماه همان سال وجود دارد؟
مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه محدودیتی قائل نشده و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان سنجش آموزش کشور می‌توانند در صورت عدم تکمیل ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پیش از هر نیمسال تحصیلی به گونه‌ای برنامه ریزی کنند تا در صورت وجود ظرفیت خالی، داوطلبین با دارا بودن کارنامه آزمون اختصاصی برای رشته محل‌های مورد نظر پذیرش شوند.
تصمیم گیری در این خصوص و اعلام نحوه پذیرش بر عهده شورای سنجش و پذیرش خواهد بود.
سؤال ۱۸- عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری و دروس مؤثر بر سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) چگونه تعیین و اطلاع رسانی می شود؟
عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری به پیشنهاد سازمان سنجش آموزش کشور و دروس مؤثر در سابقه تحصیلی به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش، تا پیش از شروع سال تحصیلی جدید (حداکثر تا پایان شهریورماه) توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و برای یک بازه سه ساله اعلام می شود.
در صورت نیاز، این عناوین و ضرائب بعد از سه سال مورد بازنگری قرار گرفته و تغییرات برای یک بازه سه ساله دیگر پیش از شروع اولین سال تحصیلی منتهی به اولین آزمون سراسری بعدی به اطلاع داوطلبین خواهد رسید.
سؤال ۱۹- میزان ضرائب در زیرگروه های هر یک از گروههای آزمایشی چه خواهد بود؟
با اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال آینده ضرائب دروس برای همه رشته‌های متعلق به یک گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروه‌های آزمایشی حذف می‌شوند.
سؤال ۲۰- آیا پذیرش در دانشگاه یا مؤسسات آموزش عالی بدون شرکت در آزمون کنکور سراسری امکانپذیر است؟
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، آزمون کنکور سراسری برای رشته محل‌های پرمتقاضی (که در پاسخ‌های قبلی تشریح شد برگزار می شود و برای سایر رشته‌ها (که توسط شورای سنجش و پذیرش اعلام می‌شود) پذیرش بدون شرکت در آزمون کنکور سراسری و صرفا بر مبنای سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) داوطلب امکانپذیر است.
سؤال ۲۱- داوطلبینی که فارغ التحصیل سال ۱۴۰۱ و قبل از آن هستند، چند بار می توانند نسبت به ترمیم سوابق تحصیلی خود اقدام کنند؟ آیا محدودیتی در زمینه ترمیم سابقه تحصیلی وجود دارد؟
ضوابط اجرایی مربوط به این مصوبه از جمله مفاد ایجاد سابقه تحصیلی(یا ترمیم آن) و تعداد دفعات تکرار آن به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و با تصویب شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و به اطلاع داوطلبین خواهد رسید.
سؤال ۲۲- وضعیت داوطلبینی که در نظام آموزشی قبلی تحصیل کرده و یا متقاضیانی که از شاخه فنی و حرفه ای و کار و دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان در آزمون سراسری شرکت می کنند در این مصوبه چگونه پیش بینی شده است؟
ضوابط اجرایی مربـوط به نحوه اعمال میزان تأثیر سوابـق تحصیلی برای پایـه‌های مختلف تحصیلی در نظام آموزشی ۳-۳-۶ و دیپلم و پیش دانشگاهی در نظام آموزشی قبلی و متقاضیان از شاخه فنی و حرفهای و کار دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان، پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش تا پایان شهریورماه به اطلاع عموم خواهد رسید.
سؤال ۲۳- آیا با حذف آزمون های مربوط به دروس عمومی از کنکور سراسری، نسبت به این دروس بی توجهی شده و از ارزش آنها در فرآیند سنجش کاسته شده است؟
خیر. برعکس با توجه به تأثیر ۴۰ و در نهایت ۶۰ درصدی سابقه تحصیلی (شامل دروس عمومی و تخصصی دوره متوسطه دوم) توجه بیشتری نیز به دروس عمومی در فرآیند پذیرش دانشجو خواهد شد.
به ویژه اینکه با توجه به ماهیت آزمونهای دوره متوسطه، که به صورت تشریحی بوده و لازمه موفقیت در آن و کسب نمرات بالاتر یادگیری عمیق و دقیقتر مباحث است، تلاش دانش‌آموزان برای توجه جدی به این مباحث و فهم عمیق‌تر موضوعات دروس عمومی بیشتر خواهد شد.
این در حالی است که تاکنون آموزش این دروس زیر سایه سؤالات چند گزینه ای کنکور بوده و روشهای آموزشی مؤسسات کنکوری برای پاسخ دهی سریع به این سؤالات، نه تنها فرصت یادگیری عمیق را از دانش‌آموزان گرفته بلکه بعضا موجب وهن مفاهیم عمیق برخی از این دروس بوده است.
بنابراین دروس عمومی در فرآیند جدید سنجش و پذیرش دانشجو نه تنها مورد بی‌توجهی واقع نشده بلکه با انتقال آن به بخش وزین‌تر سنجش (یعنی سابقه تحصیلی)، بر اهمیت یادگیری عمیق و اصولی آنها تأکید مضاعف شده است.
سؤال ۲۴- آیا شیوه جدید سنجش و برگزاری کنکور سراسری باعث افزایش اضطراب و استرس در میان دانش‌آموزان، داوطلبین ورود به دانشگاه و خانواده های ایشان می‌شود؟
خیر. اهم عوامل اضطراب و استرس دانش‌آموزان برای کنکور را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
اضطراب ناشی از سؤالات فراتر از کتب درسی آموزش و پرورش در آزمون سراسری که داوطلبین را وادار به مطالعه حجم عظیمی از مطالب تکمیلی و پرداختن به روشهای غیر اصولی برای کسب توانمندی لازم برای موفقیت در این آزمون می سازد.
این عامل با افزایش وزن سابقه تحصیلی نسبت به آزمون کنکور سراسری تا حدی مهار می شود، به عبارت دیگر برای دانش‌آموز با استعداد و تلاشگر که توان مطالعاتی و یادگیری خود را در طول دوره تحصیل مدیریت کرده، کلاسهای درسی و مطالب آن را جدی‌تر گرفته و شانس خود را موکول به سال آخر و یک نصف روز آزمون کنکور نکرده است، شانس پذیرش بیشتر خواهد شدکه این علاوه بر کاهش اضطراب به عدالت نیز نزدیک‌تر است.
اضطراب ناشی از تعیین سرنوشت در یک نصف روز آزمون سراسری که چنانچه علیرغم آمادگی کامل به هر دلیل ناخواسته اعم از بیماری یا مشکلات شخصی ناموفق سپری شود، برای دانش‌آموز چارهای جز تکرار زحمات یک ساله و شرکت مجدد در آزمون سراسری سال بعد را باقی نخواهدگذاشت.
این اضطراب نیز تا حدی با فراهم شدن امکان شرکت مجدد در یک آزمون کنکور دیگر (و البته در آینده به دفعات بیشتر) و جبران فرصت از دست رفته در زمان کوتاه‌تر مورد توجه قرار گرفته است.
بار روانی ناشی از رقابت فشرده میان یک و نیم میلیون داوطلب که به دلیل عدم تفکیک سنجش از پذیرش صورت گرفته و این آزمون را به صورت یک رقابت هولناک جلوه می‌دهد.
در حالی که با توجه به ظرفیت عموم رشته‌های تحصیلی و تحلیل عرضه و تقاضا مشخص می شودکه امکان پذیرش در بسیاری از رشته محل‌های دانشگاهی بدون نیاز به آزمون سراسری و صرفا با توجه به سوابق تحصیلی دانش‌آموزان وجود دارد و کافی است این فرآیند صرفا اندکی مدیریت شود.
در صورت تفکیک فرآیند سنجش از پذیرش، رقابت صرفا برای رشته محل‌های پر متقاضی و در نتیجه با تعداد کمتری از داوطلبان برگزار خواهد شد و بار روانی این موضوع در جامعه سبک‌تر خواهد بود.
سؤال ۲۵- آیا شیوه جدید برگزاری کنکور موجب افزایش هزینه های تحصیل دانش آموزان و خانواده ها برای تضمین موفقیت داوطلبین برای ورود به آموزش عالی خواهد شد؟
خیر. در حال حاضر آمار موجود حکایت از بازار ۸۰ هزار میلیارد تومانی کلاسهای کنکور در جامعه دارد که عمده این هزینه صرف آموزش مطالبی فراتر از کتب درسی آموزش و پرورش و روشهای غیر اصولی، سطحی و ضد یادگیرنده می شود که بدون توجه به محتوای عمیق دروس صرفا برای پاسخ دهی به سوالات چند گزینه‌ای طراحی شده‌اند.
در فرآیند جدید با افزایش وزن سابقه تحصیلی و الزام برگزاری آزمون کنکور بر مبنای محتوای کتب درسی، نیازی به هزینه‌کرد دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان در این بازار نخواهد بود.
در عین حال چنانچه دانش‌آموز یا خانوادهای تمایل به انجام هزینه‌ای برای افزایش عمق یادگیری داشته باشند، این هزینه فی نفسه مذموم نیست.
هرچند بررسی آماری وضعیت فعلی آزمونهای نهایی و توجه به نظام آموزش و پرورش (که با اجرای این مصوبه به مرور زمان تقویت نیز خواهد شد) نشان می‌دهددر حوزه آموزش دروس و تفهیم مفاهیم اساسی کتب درسی به دانش‌آموزان، صرف هزینه اضافی تفاوت معناداری ایجاد نخواهد کرد.
سؤال ۲۶- آیا فرآیند سنجش و پذیرش دانشجو و شیوه جدید برگزاری کنکور، کاهش عدالت آموزشی و افزایش شکاف طبقاتی در جامعه را بدنبال خواهد داشت؟
خیر. عمده تفاوتی که باعث شکاف طبقاتی حاضر در فرآیند پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی شده است و آنچه که در سالهای اخیر آمارها به آن اشاره داشته‌اند، در شیوه برگزاری آزمون (مبتنی بر سؤالات فراتر از محتوای کتب درسی و روشهای غیرمتعارف و غیر اصولی تست زنی) نهفته است که به هیچ عنوان ابزار مناسب و عادلانه‌ای برای سنجش استعداد و سواد دانش‌آموز برای ورود به نظام آموزش عالی نیست.
همین امر باعث رونق کلاسهای کنکور برای آموزش محتوای غیر ضرور به روشهای غیر اصولی شده است و طبیعتا این موضوع باعث شده است که تا حدی افرادی که امکان هزینه‌کرد بیشتر برای این امر داشته‌اند، بهره بیشتری از ظرفیت دانشگاه‌ها ببرند.
با اصلاح این رویه و بازگرداندن چرخه یادگیری به محتوای اصیل آموزش و پرورش و نیز سنجش استاندارد و توزیع شده در طول زمان (و نه یک شبه و نصف روزه) در قالب آزمونهای نهایی مدیریت شده، شانس موفقیت میان اقشار مختلف جامعه اعم از مناطق برخوردار و کمتر برخوردار یا دهک‌های مختلف اجتماعی به یکدیگر نزدیک‌تر خواهد شد.
سؤال ۲۷- در مجموع مزایای عمده مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور و شیوه جدید سنجش و پذیرش چیست؟
در مجموع و با توجه به آسیب‌های فراوانی که برگزاری کنکور به شیوه فعلی دارد (از جمله بار روانی و اضطراب ناشی از تعیین سرنوشت دانش آموزان در یک نصف روز و بار مالی متعاقب آن که صرف یادگیری مطالب غیر ضرور خارج از کتب درسی و شیوه های غیر اصولی تست زنی می شود)، این مصوبه سیاستی با در نظر گرفتن موارد زیر گامی بزرگ و مهم برای کاهش اظطراب دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان و کاهش بار روانی جامعه از این ناحیه و اقدامی در جهت اصلاح شیوه سنجش و پذیرش دانشجو به شمار می رود:
افزایش وزن و اهمیت سابقه تحصیلی (توزیع شده در زمان) نسبت به کنکور سراسری (متمرکز در یک روز)
افزایش شانس داوطلبین برای کسب نمره و رتبه بهتر با برگزاری دو کنکور در سال
اعتبار دو ساله کارنامه‌های صادره برای داوطلبین برای انتخاب رشته و پذیرش در دانشگاه
انتقال سنجش دروس عمومی به سابقه تحصیلی به جای سوالات چند گزینه‌ای و سطحی کنکور
مدیریت بهتر رقابت کنکور با افزایش امکان پذیرش در دانشگاه از طریق سابقه تحصیلی برای رشته محل‌هایی که پر متقاضی نیستند.
حذف برخی پیچیدگی های زائد نظیر زیرگروه های آزمایشی
بدیهی است که اصلاح کامل وضعیت حاضر و بهبود باز هم بیشتر شرایط به سمت نظام سنجش ایده‌آل (که موجبات هدایت تحصیلی مطلوب و غیرمتمرکز دانش‌آموزان را با تکیه بر ظرفیت آموزش و پرورش فراهم کند) و نظام مطلوب پذیرش دانشجو (با بسط اختیارات دانشگاه‌ها و تنوع بیشتر انتخاب برای داوطلبین)، توأم با حفظ و افزایش آرامش و امنیت روانی جامعه، به این مرحله ختم نشده است.
ضمن اینکه این مهم نیازمند همکاری و هماهنگی کامل دستگاه‌های اجرایی مرتبط و بهره‌گیری از تمامی امکانات و ظرفیت ها از جمله ظرفیت فناوری‌های نوین برای اجرای این مصوبه است، سیاست‌گذاری و برنامه ریزی های تکمیلی را نیز طلب می‌کند.
