تاکنون پیرامون مباحث مربوط به فرزندپروری مطالب مختلفی را با هم مرور کردیم. بخصوص در مورد آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان و آماده کردن آنها برای زندگی آینده با روش های صحیح، مطالب فراوانی را گفتیم و شنیدیم. امروز بنا داریم تا در مورد نظم و طرز صحیح آموزش آن به کودکان و نوجوانان مطالبی را با شما والدین محترم به اشتراک بگذاریم:
روش آموزش نظم به کودکان و نوجوانان
به نظر می رسد در مورد ضرورت وجود نظم در زندگی نیازی به ارائه دلیل و برهان نباشد. دیگر کیست که نداند وجود نظم در زندگی باعث ایجاد آرامش و نشاط و رشد و پیشرفت می شود؟ با نظم دادن به امور زندگی است که سرعت و کیفیت انجام کارها نیز افزایش می یابد. اما اگر خواهان این موضوع هستیم که نظم در زندگی آینده فرزندان ما نیز از جایگاه مهمی برخوردار باشد، همیشه به یاد داشته باشیم که کودکان باید نظم را در زندگی کنونی خود تجربه کرده و در رفتار والدین خود مشاهده نمایند.
فراموش نکنیم که والدین نقش بسیار موثری در آموزش نظم و تربیت کودک منظم دارند. کودکان بسیاری از رفتارهای خوب و بد را از والدین خود یاد می‌گیرند. ما می‌توانیم با رفتار درست، نظم و مسئولیت پذیری را به کودک خود آموزش دهیم. موقعی که در حال انجام یک کار هستیم به کودک خود توضیح دهیم که چرا این کار را انجام می‌دهیم یا مثلاً به جای قرار دادن کلید ماشین روی میز آن را سر جای خود و در جا کلیدی قرار دهیم، لباس خود را در کمد قرار دهیم تا کودک با تکرار این کارها یاد بگیرد که چگونه عمل کند. بنابراین می توان گفت مهمترین شیوه آموزش نظم در کودکان و نوجوانان همین الگو بودن والدین در مقوله ی نظم است که آنها همواره این رفتار را در خانه ببینند!سعی کنیم قواعد و قوانین نظم در خانه را برای فرزند خود توضیح داده و خود عامل به گفته هایمان باشیم. اگر هر چیزی در خانه جای مشخص خود را داشته باشد، کمک خوبی به آموزش نظم برای کودکان و نوجوانان است. یادمان باشد برای کودکانی که قدمهای اول را برای آشنایی با مقوله نظم برمی دارند نباید زیاد آمرانه برخورد کرد. این آمرانه برخورد کردن ما می تواند او را نسبت به این موضوع لجباز کند!
رفتار ما در هنگام آموزش نظم به کودک نه باید آمرانه و دستوری و همراه با خشونت باشد و نه اینکه بی خیال و سهل انگار از کنار بی نظمی ها رد شویم و همواره خودمان ریخت و پاش های کودکمان را جمع و جور کنیم! بلکه باید آگاهانه در کنار کودک و نوجوان خود در منظم کردن وسایلش قرار گیریم و با توضیحات روشن، در حد توان او خواسته‌هایمان را مطرح کنیم. روش های تشویقی کاربرد خوبی برای آموزش نظم به کودکان دارد. برای افزایش رفتار مطلوب و کاهش بدرفتاری کودک، از دادن پاداش و تشویق به کودکان نباید غافل شویم. از سوی دیگر باید مراقب باشیم که فرزند خود را نسبت به تشویق شرطی بار نیاوریم، بدین معنا که تا قول نگیرد که پاداشی خواهد داشت، دست به کار خوب نزند!
در مورد تشویق کردن و پاداش دادن خوب است تا این موارد را نیز مدنظر داشته باشیم: خوب است که همیشه علت پاداش گرفتن را به کودک بگوییم و رفتارهای مورد نظر را مشخص کرده و برای هر کدام پاداشی را اختصاص دهیم. بهتر است در مورد رفتارهای خوبش به آن توجه نموده و تحسین کلامی را همواره به کار ببریم. پاداش دهی همیشه باید دلیل روشنی داشته باشد و هیچوقت نباید به صورت مبهم از پاداش دهی استفاده کنیم. از نقاشی یا نوشته برای ثبت رفتارهای خوبش استفاده کنیم، هر بار که رفتار خوبی از او سر زد، یک ستاره یا یک برچسب برایش بزنیم و پس از چند بار تکرار و افزایش تعداد ستاره ها و برچسب ها، حالا جایزه بزرگی برایش تهیه کرده و تقدیمش کنیم.
هیچگاه به کودک خود باج ندهیم. باج دادن یعنی اینکه قبل از انجام کار خوبش، پاداشش را بخواهد یا شرط تعیین کند! اجازه دهید در مورد روش های دیگر منظم بار آوردن کودک و نوجوان در هفته آتی باز هم مواردی را باهم برشماریم.
با آرزوی موفقیت و سلامت برای شما اولیای گرامی و فرزندان دلبندتان
اقتباس، تهیه و تنظیم:فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مشاور امور خانواده
