همانطور که در جریان هستید الان چند هفته ایست که در مورد تاثیرات امور معنوی بر جسم و جان آن هم با نگاه روان شناسانه بررسی هایی داشته ایم. ماحصل مباحث ما پیرامون این موضوع چنین بوده که پرداختن به امور معنوی آن هم بصورت منظم و همه روزه می تواند باعث تقویت قوای فکری و روحی ما شده و ما می توانیم در طول زندگی از این فکر و روح تقویت شده بهره های فراوان گرفته و فراز و نشیب های زندگی را بسیار راحت تر طی کنیم.
امروز بنا داریم تا با یکی از آثار رفتاری ارزشمند تقویت فکر و روح باهم مطالعه کنیم:
در گذر پر فراز و نشیب زندگی، همه ما با چالش‌ها، سختی‌ها و رویدادهای ناگوار روبرو می‌شویم. از دست دادن عزیزان، مشکلات مالی، بیماری‌ها، شکست‌های شغلی و تحصیلی و بسیاری دیگر از عوامل استرس‌زا می‌توانند سلامت جسمی و روانی ما را تحت تاثیر قرار دهند. در چنین شرایطی، عاملی که به ما کمک می‌کند تا از این بحران‌ها عبور کرده، خود را بازسازی کنیم و حتی قوی‌تر از قبل به زندگی ادامه دهیم، تاب آوری نام دارد.
تاب آوری صرفاً مقاومت در برابر سختی‌ها نیست، بلکه توانایی بازگشت به حالت تعادل پس از تجربه یک رویداد منفی، سازگاری با شرایط جدید و رشد و شکوفایی در دل چالش‌ها است. این مفهوم در سال‌های اخیر توجه بسیاری از روان شناسان، جامعه‌شناسان و متخصصان حوزه سلامت را به خود جلب کرده است زیرا نقش حیاتی آن در سلامت روان، موفقیت فردی و اجتماعی، و بهبود کیفیت زندگی به طور فزاینده‌ای آشکار شده است.
جالب است که تاکنون تعاریف متعددی از تاب آوری ارائه شده است، اما در یک تعریف کلی می‌توان گفت: تاب آوری عبارت است از توانایی فرد در مواجهه با شرایط سخت، استرس‌زا و رویدادهای ناگوار زندگی، غلبه بر آن‌ها، و بازگشت به وضعیت تعادل روانی و عملکردی، و در عین حال، امکان رشد و تحول مثبت در پی این تجربیات.
چنانچه ملاحظه می فرمایید در این تعریف بر چند نکته کلیدی تاکید شده است:
مواجهه با سختی‌ها
تاب آوری زمانی معنا پیدا می‌کند که فرد با چالش یا بحرانی روبرو شود.
غلبه و بازگشت
فرد تاب آور قادر است بر مشکلات فائق آید و پس از تجربه رویداد منفی، به سطح عملکرد قبلی خود یا حتی سطحی بالاتر بازگردد.
سازگاری
تاب آوری شامل توانایی انطباق با شرایط جدید و تغییرات ناشی از رویدادهای ناگوار است.
رشد و تحول
افراد تاب آور اغلب از تجربیات سخت خود درس می‌گیرند و به افراد قوی‌تر و پخته‌تری تبدیل می‌شوند.
از همین نکاتی که در تعریف تاب آوری آمده مشخص می شود که ما در طول زندگی چقدر به کسب این مهارت احتیاج داریم.
در ادامه ی تعریف از این موضوع به نکته ی مهمی که شناخت بیشتری به ما می دهد اشاره می‌کنیم: تاب آوری مفهومی یک بعدی نیست و ابعاد و جنبه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین ابعاد آن عبارتند از:
تاب آوری هیجانی
توانایی مدیریت و تنظیم هیجانات در شرایط سخت، حفظ آرامش و امیدواری.
تاب آوری شناختی
توانایی تفکر منطقی و حل مسئله در مواجهه با چالش‌ها، داشتن دیدگاه مثبت و انعطاف‌پذیری ذهنی.
تاب آوری اجتماعی
توانایی برقراری و حفظ روابط سالم و حمایت‌گرانه، استفاده از منابع اجتماعی در زمان نیاز.
تاب آوری رفتاری
توانایی اتخاذ رفتارهای سازگارانه و فعالانه برای مقابله با مشکلات، جستجوی راه حل و انجام اقدام های موثر.
تاب آوری فیزیکی
سلامت جسمانی و توانایی بدن برای مقابله با استرس و بیماری‌ها.
تاب آوری معنوی
داشتن باورها و ارزش‌های قوی که به فرد معنا و هدف در زندگی می‌بخشد و در زمان سختی به او کمک می‌کند.
اجازه دهید تا در هفته ی آینده جنبه های دیگری از تاب آوری را با شما خوبان مورد بررسی قرار دهیم و با هم کمک کنیم تا هر چه بیشتر با این مفهوم مهم آشنا شده و راههای تقویت آن را در درون خود جستجو نماییم.
تهیه و تنظیم:
فاطمه موسوی، روان شناس و زوج درمانگر
شاهین نوش آبادی، مدرس و مشاور امور خانواده
