حق پرده پوشي عيوب

از جمله حقوق عمومي و متقابل مسلمانها رازداري و پرده پوشي عيوب يكديگر است . پيامبراكرم (ص) فرمودند: "اي كساني كه فقط به زبان اسلام آورده ايد و هنوز ايمان خالص در قلب شما رسوخ نكرده است، افراد مسلمان را مورد مذمت قرار ندهيد و عيوب آنان را تفتيش و تحقيق نكنيد، كه هر كس چنين كند به يقين خداوند عيوب او را تفتيش و ظاهر مي‎كند، و هر كس خداوند با او چنين كند او را مفتضح و بي آبرو مي‎سازد هر چند در كنج خانه اش باشد." (1)
و امام صادق (ع) فرمود كه رسول خدا(ص) فرمودند: "هر كس كار زشتي را فاش و منتشر سازد، همانند كسي است كه ابتدا كار زشتي را انجام دهد; و هر كس مؤمني را سرزنش كند، تا زنده است به همان عيب گرفتار خواهد شد." (2)


[1] "يا معشر من أسلم بلسانه و لم يخلص الايمان الي قلبه، لا تذموا المسلمين و لاتتبعوا عوراتهم فانه من تتبع عوراتهم تتبع الله تعالي عورته و من تتبع الله تعالي عورته يفضحه و لو في بيته"; كافي، كتاب الايمان و الكفر، باب من طلب عثرات المؤمنين و عوراتهم، ج 2، ص 354، حديث 2.
[2] "من اذاع فاحشة كان كمبتدئها و من عير مؤمنا بشئ لم يمت حتي يركبه"; كافي، كتاب الايمان و الكفر، باب التعيير، ج 2، ص 356، حديث 2.

اهميت اداي حق مؤمن

در روايتي آمده است كه حضرت امام جعفرصادق (ع) فرمودند: "هر كس حق مؤمني را حبس كند و به او نرساند، خداوند روز قيامت او را روي دو پايش پانصد سال نگه مي‎دارد تا اينكه عرق يا خون او جاري مي‎شود، و نداكننده اي از طرف خداوند ندا مي‎كند: اين شخص ستمكاري است كه حق خداوند را حبس نموده است ; و پس از آن چهل روز ملامت مي‎شود، سپس امر مي‎شود او را در آتش افكنند." (1)
و نيز آن حضرت در روايت ديگري مي‎فرمايند: "خداوند به چيزي بهتر از اداي حق مؤمن عبادت نشده است ." (2)
و از امام حسن عسكري (ع) نقل شده است كه فرمودند: "آشناترين مردم به حقوق ساير مؤمنين و پرتلاشترين آنان نسبت به اداي آنها، بالاترين شأن و مقام را نزد خداوند خواهد داشت ." (3)


[1] كافي، كتاب الايمان و الكفر، باب من منع مؤمنا شيئا من عنده أو من عنده غيره، ج 2، ص 367، حديث 2.
[2] كافي، كتاب الايمان والكفر، باب حق المؤمن علي أخيه و أداء حقه، ج 2، ص 170، حديث 4.
[3] بحارالانوار، ج 41، ص 55، باب 105.
 
 
 
حقوق ملتها نسبت به يكديگر

كشورها در روابط خود با يكديگر داراي آزادي مطلق نبوده، بلكه تابع قواعد حقوق بين الملل مي‎باشند. به عبارت ديگر حقوق بين الملل براي آنها در روابطشان با يكديگر محدوديت هايي قائل شده است .
و از طرف ديگر انسانها داراي اديان، فرهنگها و موقعيتهاي گوناگون هستند كه محترم مي‎باشند; از اين رو دولتها و ملتهاي مسلمان و غيرمسلمان داراي حقوقي متقابل هستند كه براساس آن، حكومت اسلامي و مسلمانان نيز نسبت به آنان وظايف خاصي دارند.
قرآن كريم نيز مي‎فرمايد: "خداوند شما را از نيكي كردن و عدالت ورزي نسبت به كساني كه درباره دين با شما در جنگ نبوده و شما را از سرزمينتان بيرون نكرده اند نهي نمي كند; همانا خداوند عدل ورزان را دوست مي‎دارد." (1)
بنابراين :
الف - مللي كه در حال جنگ با مسلمانان نباشند، باورها و قوانين و مرزهاي شناخته شده آنها محترم است و نبايد مورد اهانت و تجاوز قرارگيرد.


[1] ممتحنه (60): 8.
 
 
ب - شناخت معارف اسلامي از راه منطق و استدلال حق همه انسان ها بوده تا در اثر تفكر و انديشه آزاد زمينه دستيابي آنان به حق، توحيد و عدالت فراهم آيد; بنابراين وظيفه همه مسلمانان است تا زمينه تعامل فكري ميان خود و ساير ملل و اديان را فراهم آورند.
در قرآن كريم آمده است كه پيامبراكرم (ص) خطاب به اهل كتاب مي‎فرمايد: "اي اهل كتاب بياييد كلمه اي را كه ميان ما و شماست بپذيريد كه جز خدا را نپرستيم و كسي را با او شريك نگيريم ... ." (1)
همچنين در همين راستا مي‎توان به سيره پيامبر در نامه نگاري به سران كشورهاي غيرمسلمان چون : نجاشي حاكم حبشه، هرقل حاكم روم، مقوقس بزرگ قبط، خسرو پرويز پادشاه ايران، و هرمزان عامل وي و ديگران استشهاد نمود كه خود حاكي از ايجاد زمينه گفتگو ميان پيامبر(ص) و آنان است .(2)
ج - بر امت مسلمان است تا آنجا كه ممكن است به ملتهاي مسلمان يا غيرمسلماني كه تحت سيطره ظلم و ستم قرارداشته و توان دفاع از خود را ندارند، كمك نموده و از ظلم و ستم رهايشان كنند. حضرت امير(ع) در آخرين لحظات عمر خويش به امام حسن (ع) و امام حسين (ع) فرمودند: "همواره دشمن ستمكار و ياور ستمديده باشيد".(3)


[1] آل عمران (3): 64.
[2] تفصيل بيشتر بحث در كتاب دراسات في ولاية الفقيه، ج 2، ص 704 تا 708 آمده است .
[3] نهج البلاغه صبحي صالح، نامه 47.
 
 
 
و اساسا هدف اصلي از جهاد در اسلام كشورگشايي و تحميل عقيده ديني با زور و اكراه نبوده است ; بلكه هدف اصلي و بنيادين، نجات امتهاي تحت ستم و دفع و رفع موانع آزادي آنهاست، تا بتوانند آزادانه پس از تحقيق و تفحص عقيده حق را شناخته و بدان عمل نمايند. تفصيل اين بحث در كتاب دراسات في ولاية الفقيه، جلد دوم، صفحات 710 و 711 آمده است .
د - دولتهاي غيرمسلمان اگر با مسلمانان در حال جنگ باشند و تقاضاي صلح نمايند، اين حق را دارند كه چنانچه انگيزه آنان خدعه و فريب نباشد، تقاضاي آنها از طرف حكومت اسلامي پذيرفته شود; قرآن كريم بدين معنا تصريح نموده و خطاب به پيامبراكرم (ص) مي‎فرمايد:
(و ان جنحوا للسلم فاجنح لها...)
"اگر تقاضاي صلح كرده و به آن متمايل شدند پس تو هم طالب صلح
باش ." (1)
حضرت علي (ع) مي‎فرمايد: "صلحي را كه بدان دعوت شده ايد دفع نكنيد، صلحي كه رضا و خشنودي خدا در آن است ; زيرا در صلح راحت لشگريان و آسايش اندوهها و آسودگي براي اهل شهرهاست ." (2)



[1] انفال (8): 61.
[2] نهج البلاغه صبحي صالح، نامه 53.
 
 
 و چنانچه پيمان ترك مخاصمه منعقد نموده و به آن متعهد و پايبند باشند، دولت و ملت اسلامي بايد تعهد آنان را محترم شمارند و آنان نيز متقابلا بايد به تعهد خود پايبند باشند. در قرآن كريم آمده است : "مگر در مورد آن دسته از مشركين كه با آنان پيمان و عهد بسته ايد و آنان به پيمان خود كاملا عمل نمودند و از دشمنان شما نيز حمايت نكردند، شما نيز به عهد خود تا زمان مقرر عمل نماييد كه خداوند پرهيزكاران را دوست دارد." (1)
همچنين اگر پس از اين پيمان هرگونه پيمان ديگري بين آنان و مسلمانان - چون ميثاقهاي جهاني و بين المللي - منعقد شود بايد محترم شمرده شود و يك طرفه نقض نگردد.
عموم ادله وجوب وفاي به عهد و عقود شامل چنين معاهدات نيز خواهد شد; مانند آيه : (اوفوا بالعقود) و ديگر آيات كه دلالت دارد بر اينكه عهد و پيمان امضاشده الزام آور است .(2)
آري، در صورت خيانت يك طرف معاهده و نقض پيمان، حق آن طرف ساقط مي‎شود و عمل به مثل متقابلا انجام خواهد شد. در سوره انفال به همين موضوع اشاره شده است :
(و اما تخافن من قوم خيانة فانبذ اليهم علي سواء
ان الله لا يحب الخائنين) (3)


[1] (الاالذين عاهدتم من المشركين ثم لم ينقصوكم شيئا و لم يظاهروا عليكم احدا فاتموا اليهم عهدهم الي مدتهم ان الله يحب المتقين); توبه (9): 4.
[2] مائده (5): 1، 7، 12، 13 و 14; نحل (16): 91; اسراء (17): 34; مؤمنون (23): 8.
[3] انفال (8): 58.
 
 
بنابراين به طور كلي بر هر مسلماني وفاي به عهد واجب، و نقض عهد و اعمال مكر و خدعه حرام است ; هرچند طرف عهد غير مسلمان باشد.
ه - اگر دولتهاي غيرمسلمان درصدد جنگ يا توطئه عليه حكومت اسلامي و مسلمانان نباشند، دولت اسلامي مي‎تواند روابط متقابل در امور سياسي، اقتصادي، فرهنگي و يا نظامي با آنان برقرار نمايد; و اگر آنها نياز به منابع طبيعي و مادي اي كه در دست مسلمانان است دارند، دولت اسلامي مي‎تواند با حفظ منافع خود و با قراردادهاي عادلانه امكان استفاده آنان را از آن منابع فراهم كند.
و - هيچ يك از افراد ملتها و دولتها حق ندارند در امور داخلي كشورهاي ديگر از قبيل : دين، نوع حكومت، افراد حاكم و... كه مورد رضايت مردم آنهاست دخالت كنند; مگر اينكه آن حكومت تحميلي باشد و خود مردم از ساير ملل بخواهند كه به آنها كمك نموده تا شرايط خود را تغيير دهند; و يا اينكه مسأله اي مربوط به سرنوشت همه ملل و انسانها باشد، مانند: توليد مواد مخدر و يا سلاحهاي كشتار جمعي ; كه در اين صورت نيز مطابق شرايط و توافقات بين المللي لازم است با هر پديده اي كه سلامت و امنيت انسانها را به مخاطره مي‎اندازد برخورد شود.
ز - هيچ يك از افراد و يا دولتها در غير از زمان جنگ حق جاسوسي در امور ديگر كشورها را ندارند.
 ح - كليه اماكني كه نزد اديان و مذاهب، مقدس و محترمند و همچنين آثار ملي و باستاني كه به تاريخ و تمدن ملتها تعلق دارد، نبايد حتي در زمان جنگ مورد تخريب و يا اهانت قرار گيرد.
ط - همه دولتها و كشورها در برابر قوانين و تعهدات بين المللي يكسان مي‎باشند، و هيچ كشور و دولتي حق ندارد به خاطر موقعيت جهاني خود يا قدرت نظامي برتر از حق ويژه اي در برابر قوانين بين المللي بهره برداري نمايد.