این حق نیز شباهت فراوانی به حق زیبا دیدن فرد توسط دیگران دارد با این تفاوت و تاکید که خوشرویی و خشم یا عصبانی مزاج و بشاش بودن مسری نیز هستند. گرچه حالت های فردی به ظاهر امری شخصی هستند اما وقتی فرد در جامعه قرار گیرد و حالت های فردی اش بر روح و روان دیگران اثر بگذارد دیگر از موضع خصوصی و فردی بودن خارج شده و با حقوق فردی دیگران در تماس است. ( کتاب شهروندی و شهربندی، ص42)
8- حق خوشبو بودن
در حقوق مدرن شهروندی چنین حقی مطرح نیست و شاید به آن به مثابه یک امر اختیاری و فردی نگریسته می شود که نمی تواند در زمره حقوق یا تکالیف قرار گیرد اما در حقوق سنتی بدان توجه توجه ویژه شده به گونه ای که1400 سال پیش پیامبر اسلام در این باره سفارشات مکرر دارد و تا اندازه ای برای افراد تکلیف می آورد و دیگران را صاحب حق خوشبو بودن هموندان جامعه می سازد.
هرچند درباره خوشبو بودن برای همه ایام سفارش شده اما دست کم بر عدم ترک ان در روز جمعه یعنی حداقل یک روز در هفته تاکید شده است. امام رضا(ع) می گوید: برای یک مرد سزاوار نیست که استفاده نمودن از بوی خوش را در هر روز ترک نماید و چنانچه این امر برای او در هر روز مقدور نیست یک روز در میان انجام دهد و چنانچه یک روز در میان نیز برایش مقدور نیست بر او لازم است که در هر روز جمعه از بوی خوش استفاده نماید.
لا ينبغي للرجل أن يدع الطيب في كلّ يوم فإن لم يقدر عليه ف يوم و يوم لا. فإن لم يقدر ففي كلّ جمعة و لا يدع( الكافي ج 6 : 510).
روایات در زمینه ارزش و فضیلت خوشبو بودن بسیار است که برخی بر الزام به خوشبو بودن تاکید می نماید چنانکه پیامبر اسلام به علی(ع) می گوید: بر تو لازم است که در هر روز جمعه از بوی خوش استفاده کنی زیرا این کار شیوه و سنّت من است و تا هنگامی که آن بوی خوش از تو استشمام می گردد برای تو حسنه نوشته می شود.
يا علي، عليك بالطيب في كلّ جمعة فإنّه من سنّتي و تكتب لك حسناته. مادام يوجد منك رائحته(مكارم الأخلاق ج 1: 104).
پیامبر (ص) به مردی فرمود: استفاده کردن از بوی خوش را ترک نکن زیرا ملائکه بوی خوش را از شخص مؤمن استشمام می کنند و در جمعه ها این کار را ترک نکن.
لا تدع الطيب فإنّ الملائكة تستنشق ريح الطيب من المؤمن فلا تدع الطيب في كلّ جمعة( الكافي ج 6 ص 511). ( کتاب شهروندی و شهربندی، ص43)
9- چگونگی برخورد با دعوت ها:
در زندگی روزمره فراوان اتفاق می افتد که برای ما کارت دعوت برای شرکت در مراسم و مهمانی ها و عروسی ها و سوگواری ها فرستاده می شوند. این دعوت ها نشانه احترام میزبان به شماست و همین که از میان عده زیادی از افراد که با آنها ارتباط دارند انتخاب شده اید حاکی از توجه آنان به شما بوده است اما نحوه برخورد بسیاری از مردم با این دعوت ها مغایر با اخلاق و حقوق شهروندی است. برای مثال وقتی که از شما برای شرکت در یک عروسی دعوت می شود انتظار می رود اولا بلافاصله از این دعوت و احترام تشکر کنید. دیگر اینکه خیلی ها توجه ندارند که وقتی میزبانی برای افراد مشخصی کارت دعوت می فرستد بر مبنای تعداد دعوت شدگان تدارک پذیرایی می بیند و رفتار اخلاقی این است که اگر به هر دلیلی عذری برای عدم حضور دارید به میزبان اطلاع دهید تا فرصت جایگزین کردن مهمان دیگری را داشته باشد یا اینکه بداند دقیقا برای چند نفر باید تدارک ببیند تا دچار زیان نشود. برخی بطور کلی هیچ تماسی نمی گیرند و پاسخ روشنی نمی دهند، برخی هم که متوجه لزوم این اطلاع رسانی هستند گاهی خیلی با تاخیر و مثلا یکی دو روز پیش از مراسم تلفن می کنند اما دیگر سودی ندارد زیرا میزبان هزینه کرده و قرارداد بسته یا تدارک دیده است. ( کتاب شهروندی و شهربندی، ص44)
10- حق بازدید:
دیدار از افراد حقی را بر گردن دیدار شونده ایجاد می کند. اگر به بازدید کسانی که به دیدار و مهمانی شما می آیند نروید آنها حق دارند گله مند باشند مگر آنکه کسی برای انجام کاری یا بر حسب نیاز خودش به شما سر زده باشد. اگر دیدار شما از سر احترام باشد و خصوصا اینکه این دیدار به نوعی مورد نیاز یا توجه شما باشد بازدید دارد و امتناع از آن موجب دلگیری می شود. این موضوع نباید باعث ایجاد تکلف شود در روابط اجتماعی شود. به عبارت دیگر این حق تخلاقی است و الزامی نیست. اگر بر گردن دیدار شونده حق بازدید ایجاد می کند اما برای مهمان نباید حق انتظار داشتن بازدید را به وجود آورد زیرا در این صورت با حق دیگری که عدم تکلف آفریدن در روابط اجتماعی است مغایرت دارد. بنابراین حق بازدید برای مهمان به معنای تکلیف برای میزبان نیست.اما در هر صورت نباید فراموش کرد که به قول بابا طاهر که می گوید«چه خوش بی مهربانی از دو سر بی» اصل احترام متقابل، منشاء ایجاد حق بازدید است به کیفیتی که گفته شد. بگذریم از نادر کسانی که چنان برای احترام به انسان ها و مهربانی ورزیدن اصالت قائل هستند که در باور و کردارشان اهل معامله یا تعامل احترام و محبت متقابل نبوده و یکطرفه محبت می ورزند و هیچگاه انتظار معامله به مثل ندارند. اوج این نوع رابطه را عمدتا در میان رابطه مادر با فرزند می توان مشاهده کرد و نادرند کسانی که همین الگو را در روابط اجتماعی دنبال می کنند. ما درباره روابط انسان های معمولی و نُرم جامعه سخن می گوییم اما این افراد متعالی تر بوده و نمی توانند برای قاعده مندی روابط اجتماعی الگو قرار گیرند.
در تئوری مبادله جورج هومنز، یکی از صاحبنظران جامعه شناسی، این حق، وجهی از تئوری مبادله شناخته می شود به این سان که می گوید: نهادهای اجتماعی بر اصول اساسی مبادله استوارند و دنیای اجتماعی متضمن افرادی کنشگر است که در حال مبادله پاداش یا هزینه هستند.
در این نگاه در واقع آنچه به عنوان حقوق و اخلاق شناخته ایم در جامعه شناسی محصول مناسبات و معاملات و مراودات اجتماعی است. ( کتاب شهروندی و شهربندی، ص44و45)
